Historia CMPW PAN
Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN powstało 1 stycznia 2007 r. w wyniku połączenia Centrum Chemii Polimerów PAN w Zabrzu i Zakładu Karbochemii PAN w Gliwicach –placówek Polskiej Akademii Nauk, od lat prowadzących prace nad wytwarzaniem i badaniem właściwości materiałów makrocząsteczkowych – polimerowych i węglowych.
Początek historii obu placówek datuje się na rok 1954, w którym w Gliwicach utworzono pierwszą na Śląsku placówkę Polskiej Akademii Nauk o profilu chemicznym, tj. Laboratorium Petrochemii Zakładu Chemii Organicznej PAN w Warszawie, kierowane przez profesora Włodzimierza Kisielowa.
Fot.1 Profesor Włodzimierz Kisielow
Fot. 2 Pierwszy budynek w Gliwicach
Szybki wzrost zainteresowania związkami wielkocząsteczkowymi sprawił, że w 1968 roku placówka ta została przekształcona w Zakład Karbochemii i Polimerów, a następnie, dzięki staraniom profesora Zbigniewa Jedlińskiego, wydzielono z niej dwie samodzielne jednostki PAN: Zakład Petro- i Karbochemii PAN w Gliwicach kierowany przez prof. Włodzimierza Kisielowa i Zakład Polimerów PAN w Zabrzu pod dyrekcją prof. Zbigniewa Jedlińskiego. Na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku zmieniono nazwę Zakładu Petro- i Karbochemii na Zakład Karbochemii PAN, natomiast Zakład Polimerów został przemianowany na Centrum Chemii Polimerów PAN.
Fot.3 Profesor Zbigniew Jedliński
Fot.4 Budynek Zakładu Polimerów w Zabrzu
Na początku lat 90. nastąpiła stopniowa reorientacja tematyki badawczej Zakładu Karbochemii, w kierunku badań różnego rodzaju materiałów węglowych oraz nowych materiałów polimerowych o kontrolowanej budowie. Tematyka badań materiałowych dominowała w Zakładzie Karbochemii do chwili jego połączenia z Centrum Chemii Polimerów PAN, w którym prace naukowe o charakterze zarówno badań podstawowych, jak i aplikacyjnych obejmowały syntezę, strukturę, właściwości oraz możliwości zastosowania nowych polimerów. Badania te koncentrowały się na polimerach biodegradowalnych do zastosowań w medycynie, w przemyśle opakowaniowym oraz w ochronie środowiska oraz polimerach bioresorbowalnych dla celów medycznych, głównie jako nośniki leków. W 1998 r. do Centrum Chemii Polimerów PAN włączono Zakład Fizyki Ciała Stałego PAN, co umożliwiło rozszerzenie zakresu badań prowadzonych w Centrum na nowe polimery o potencjalnych zastosowaniach w elektronice i optoelektronice.
Wzrost znaczenia badań interdyscyplinarnych, wykorzystujących osiągnięcia różnych dyscyplin naukowych i tworzących nowe kierunki nauki i techniki spowodował, że placówki, które w przeszłości wyodrębniły się z jednej instytucji badawczej, aby skupić się na rozwoju odrębnych dziedzin nauki, zostały połączone w 2007 roku w Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN.
Nowo powstała placówka prowadzi badania o charakterze interdyscyplinarnym, łączącym elementy chemii, fizyki, biologii i medycyny. Obejmują one badania nad syntezą nowych materiałów polimerowych o kontrolowanej strukturze oraz ich zastosowaniem do budowy nano- i mikrourządzeń, w procesach selektywnego transportu i kontrolowanego uwalniania substancji aktywnych biologicznie, do budowy materiałów dla optoelektroniki i elektroniki molekularnej, a także badania technologii nanoszenia cienkich warstw, syntezy nanomateriałów i porowatych materiałów węglowych o specyficznych właściwościach termicznych, elektrycznych i mechanicznych, oraz otrzymywania materiałów polimerowych z surowców odnawialnych i materiałów biodegradowalnych. Prace te są zbieżne z priorytetami badawczymi Unii Europejskiej w dziedzinach tworzących podstawy nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy.
Od 1 stycznia 2011 Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN w Zabrzu jest Instytutem Polskiej Akademii Nauk.
Fot.5 Zdjęcie aktualnej siedziby CMPW PAN